Eyrbyggja saga

20. kafli

Geirríður húsfreyja í Mávahlíð sendi þau orð inn á Bólstað að hún var þess vís orðin að Oddur Kötluson hafi höggið höndina af Auði, kallaðist hafa til þess orð hennar sjálfrar og svo kvað hún Odd hafa því hælst fyrir vinum sínum.

Og er þeir Þórarinn og Arnkell heyrðu þetta riðu þeir heiman við tólfta mann út til Mávahlíðar og voru þar um nótt.

En um morguninn riðu þeir út í Holt og er sén ferð þeirra úr Holti. Þar var eigi karla fyrir fleira en Oddur.

Katla sat á palli og spann garn. Hún bað Odd sitja hjá sér "og ver hljóður og kyrr."

Hún bað konur sitja í rúmum sínum "og verið hljóðar," kvað hún, "en eg mun hafa orð fyrir oss."

Og er þeir Arnkell komu gengu þeir inn þegar og er þeir komu í stofu heilsaði Katla Arnkatli og spurði að tíðindum. Arnkell kvaðst engi segja og spyr hvar Oddur sé. Katla kvað hann farinn suður til Breiðavíkur "og mundi hann eigi forðast fund þinn ef hann væri heima því að vér treystum þér vel um drengskapinn."

"Vera má það," segir Arnkell, "en rannsaka viljum vér hér."

"Það skal sem yður líkar," segir Katla og bað matselju bera ljós fyrir þeim og lúka upp búri "það eitt er hús læst á bænum."

Þeir sáu að Katla spann garn af rokki. Nú leita þeir um húsin og finna eigi Odd og fóru brott eftir það.

Og er þeir komu skammt frá garðinum nam Arnkell staðar og mælti: "Hvort mun Katla eigi hafa héðni veift um höfuð oss? Og hefir þar verið Oddur sonur hennar er oss sýndist rokkurinn."

"Eigi er hún ólíkleg til," segir Þórarinn, "og förum aftur." Þeir gerðu svo.

Og er sást úr Holti að þeir hurfu aftur, þá mælti Katla við konur: "enn skuluð þér sitja í rúmum yðrum en við Oddur munum fram ganga."

En er þau koma fram um dyr gekk hún í öndina gegnt útidyrum og kembir þar Oddi syni sínum og sker hár hans.

Þeir Arnkell hljópu inn í dyrnar og sáu hvar Katla var og lék að hafri sínum og jafnaði topp hans og skegg og greiddi flóka hans.

Þeir Arnkell gengu í stofu og sáu hvergi Odd. Lá þar rokkur Kötlu í bekknum. Þóttust þeir þá vita að Oddur mundi eigi þar hafa verið, gengu síðan út og fóru í brott.

En er þeir koma nær því sem fyrr hurfu þeir aftur þá mælti Arnkell: "Ætlið þér eigi að Oddur hafi verið í hafurslíkinu?"

"Eigi má vita," segir Þórarinn. "En ef vér hverfum nú aftur þá skulum vér hafa hendur á Kötlu."

"Freista munum vér enn," segir Arnkell, "og vita hvað í gerist," og snúa enn aftur.

En er sén var ferðin bað Katla Odd ganga með sér. En er þau koma út gekk hún til öskuhaugs og bað Odd leggjast niður undir hauginn "og ver þar hvað sem í gerist."

En er þeir Arnkell komu á bæinn hljópu þeir inn og til stofu og sat Katla á palli og spann. Hún heilsar þeim og kvað þá þykkfarið gera. Arnkell kvað það satt.

Förunautar hans tóku rokkinn og hjuggu í sundur.

Þá mælti Katla: "Eigi er nú það heim að segja í kveld að þér hafið eigi erindi haft hingað í Holt er þér hjugguð rokkinn."

Síðan gengu þeir Arnkell og leituðu Odds úti og inni og sáu ekki kvikt utan túngölt einn, er Katla átti, er lá undir haugnum og fóru brott eftir það.

Og er þeir koma miðleiðis til Mávahlíðar kom Geirríður í móti þeim og verkamaður hennar með henni og spurði hversu þeim hefði farist. Þórarinn sagði henni.

Hún kvað þá hafa varleitað hans Odds "og vil eg enn að þér hverfið aftur og mun eg fara með yður og mun eigi mega með laufsegli að sigla þar sem Katla er."

Síðan snúa þeir aftur. Geirríður hafði blá skikkju yfir sér. Og er ferð þeirra var sén úr Holti er Kötlu sagt að nú væru fjórtán menn saman og einn í litklæðum.

Þá mælti Katla: "Mun Geirríður tröllið þar komin og mun þá eigi sjónhverfingum einum mega við koma."

Stóð hún þá upp af pallinum og tók hægindin undan sér. Var þar hlemmur undir og holur innan pallurinn. Lét hún Odd þar í koma og bjó um sem áður og settist á ofan og kvað sér vera heldur kynlegt.

En er þeir koma í stofu þá varð eigi að kveðjum með þeim. Geirríður varp af sér skikkjunni og gekk að Kötlu og tók selbelg er hún hafði haft með sér og færði hann á höfuð Kötlu. Síðan bundu förunautar þeirra að fyrir neðan. Þá bað Geirríður brjóta upp pallinn. Var Oddur þar fundinn og síðan bundinn.

Eftir það voru þau færð inn til Búlandshöfða og var Oddur þar hengdur.

Og er hann spornar gálgann mælti Arnkell til hans: "Illt hlýtur þú af þinni móður. Kann og vera að þú eigir illa móður."

Katla mælti: "Vera má víst að hann eigi eigi góða móður en eigi hlýtur hann af því illt af mér að eg vildi það. En það væri vilji minn að þér hlytuð allir illt af mér. Vænti eg og að það mun svo vera. Skal nú og eigi leyna yður því að eg hefi valdið meini Gunnlaugs Þorbjarnarsonar er þessi vandræði hafa öll af hlotist. En þú Arnkell," segir hún, "mátt eigi af þinni móður illt hljóta er þú átt enga á lífi en um það vildi eg að mín ákvæði stæðust að þú hlytir því verra af föður þínum en Oddur hefir af mér hlotið sem þú hefir meira í hættu en hann. Vænti eg og að það sé mælt áður lýkur að þú eigir illan föður."

Eftir það börðu þeir Kötlu grjóti í hel þar undir höfðanum. Síðan fóru þeir í Mávahlíð og voru þar um nóttina en riðu heim eftir um daginn. Spurðust nú þessi tíðindi öll jafnsaman og var engum harmsaga í. Líður nú svo veturinn.
Hér er lýsing á kortinu...