Grettis saga

24. kafli

Gunnar var í bænum og sat um Gretti nær sem færi gæfi á honum.

Það bar til á einhverjum degi að Grettir sat í búð nokkurri og drakk því að hann vildi eigi verða fyrir Gunnari. Og er hann varði minnst var hlaupið á hurðina svo hart að hún brotnaði í sundur. Þar hlupu inn fjórir menn alvopnaðir. Var þar kominn Gunnar og fylgdarmenn hans. Þeir sóttu að Gretti. Hann þreif vopn sín er héngu uppi yfir honum, opaði hann þá upp í hyrninguna og varðist þaðan. Hann hafði fyrir sér skjöldinn en hjó með saxinu. Sóttist þeim eigi fljótt. Kom hann á höggi einn fylgdarmann Gunnars. Þurfti sá eigi fleiri. Rýmdi Grettir þá fram á gólfið. Hrukku þeir þá utar eftir búðinni. Féll þá annar maður af Gunnari. Þá vildi Gunnar undan leita og hans förunautar. Komst sá til dyranna og drap fótunum í þröskuldinn og lá fallinn og komst seint upp. Gunnar hafði fyrir sér skjöldinn og opaði Gretti undan en hann sótti að með kappi og hljóp upp í þverpallinn við dyrnar. Bar þá hendur Gunnars úr dyrunum inn og svo skjöldinn. Grettir hjó þá niður í milli Gunnars og skjaldarins og af honum báðar hendurnar í úlfliðnum. Féll hann á bak aftur út úr dyrunum. Grettir hjó hann banahögg og því komst sá á fætur er honum hafði fylgt og fór þegar á fund jarls og sagði honum þessi tíðindi.

Sveinn jarl varð ákaflega reiður við þessa sögu og stefndi þegar þing í bænum. En er þeir Þorfinnur og Þorsteinn drómundur vissu þetta heimtu þeir að sér tengdamenn sína og vini og fjölmenntu mjög til þingsins. Jarl var allstyggur og mátti lítt orðum við hann koma.

Þorfinnur gekk fyrst fyrir jarl og mælti: "Því er eg hér kominn að eg vil bjóða yður sátt og sæmdir fyrir víg þessi er Grettir hefir vegið. Skuluð þér einir skera og skapa ef maðurinn hefir grið."

Jarl svarar reiður mjög: "Seint leiðist þér að biðja griða til handa Gretti en grunar mig að þú hafir þar eigi gott að sök. Hefir hann nú drepið þrjá bræður hvern á fætur öðrum. Voru þeir svo hraustir menn í sér að enginn þeirra vildi í sjóð bera annan. Nú tjáir þér Þorfinnur eigi að biðja fyrir Gretti því að eg vil eigi leiða svo inn rangindi í landið að taka bætur fyrir slík óhæfuverk."

Þá gekk fram Bersi Skáld-Torfuson, bað jarl taka sættum "vil eg," sagði hann, "þar til biðja og bjóða mitt góss því Grettir er maður stórættaður og góður vin minn. Megið þér sjá herra að betra er að gefa einum manni grið og hafa í móti margra manna þökk en ráða einn fésektum, heldur en brjótast í móti sæmd sinni og hætta hvort þér náið manninum eða eigi."

Jarl svarar: "Vel fer þér Bersi þetta og sýnir þú það jafnan að þú ert góður drengur en þó nenni eg eigi að brjóta svo landslögin að gefa þeim grið sem ólífismenn eru."

Þá gekk fram Þorsteinn drómundur og kvaddi jarl og bauð boð fyrir Gretti og fór þar um mörgum fögrum orðum. Jarlinn spurði hvað honum gengi til að bjóða boð fyrir þenna mann. Þorsteinn sagði að þeir voru bræður.

Jarl kvaðst það eigi vitað hafa "en drengskapur er þér í þó að vildir hjálpa honum. En fyrir því að vér höfum ætlað eigi hér fébætur fyrir þessi mál þá munum vér hér alla jafndýra um gera. Skulum vér hafa líf Grettis, hvað er kostar, þegar vér komumst við."

Hljóp jarl þá upp og vildi ekki á líta um sættirnar þeirra Þorfinns og gengu þá heim í garð Þorsteins og bjuggust þar um. En er jarl sá þetta lét hann vopnast alla hirð sína, gengu síðan með fylktu liði þangað. Og áður liðið kom að skipuðust þeir til varnar fyrir garðshliðinu. Stóðu þeir fremstir Þorfinnur og Þorsteinn og Grettir og þá Bersi. Hafði hver þeirra mikla sveit manna.

Jarl bað þá selja fram Gretti og halda sig eigi í ófæru. Þeir buðu öll hin sömu boð sem fyrr. Jarl vildi það ekki heyra.

Þeir Þorfinnur og Þorsteinn kváðu jarl skyldu meira fyrir verða að ná lífi Grettis "því eitt skal yfir oss og mun það þá mælt að þér vinnið mikið til eins manns lífs ef vér erum allir við velli lagðir."

Jarl kvað öngan þeirra spara skyldu. Var þá við sjálfu búið að þeir mundu berjast. Þá gengu að jarli margir góðgjarnir menn og báðu að hann héldi eigi til svo mikils vandræðis, sögðu að þeir mundu mikið afráð gjalda áður þeir væru drepnir. Jarl fann að þetta var heilræði. Lét hann þá heldur sefast. Síðan var dregin saman sættin. Voru þeir Þorfinnur og Þorsteinn þess fúsir þegar Grettir næði griðum.

Jarl mælti: "Það skuluð þér vita," sagði hann, "þó að eg geri hér mikið miðlunarmál um víg þessi að eg kalla þetta öngva sætt en eigi nenni eg að berjast við menn mína þó að eg sjái að þér metið mig lítils í þessu máli."

Þá mælti Þorfinnur: "Þetta er yður meiri sæmd herra því að þér skuluð einir ráða fégjöldum."

Jarl sagði þá að Grettir skyldi fara í friði fyrir honum út til Íslands þegar skip ganga ef þeim líkaði þá vel. Þeir kváðust það þiggja mundu. Luku þeir jarli fé svo honum gast að og skildu með öngum kærleikum. Fór Grettir með Þorfinni. Skildust þeir Þorsteinn bróðir hans með vináttu. Varð Þorfinnur frægur af fylgd þeirri er hafði veitt Gretti, við slíkt ofurefli sem hann átti að eiga. Engi af þeim mönnum komst í kærleika við jarl þaðan frá, þeirra er Gretti hafði lið veitt, nema Bersi einn.

Svo kvað Grettir:

Var Þorfinnr
Þundar sessi
aldar alinn
oss til hjálpar
þá er mig víf
í valskorum
lukt og læst
lífs um kvaddi.

Var stórskip
stallgoðs bana
Rauðahafs
og Regins skáli
er Býleists
bróðurdóttur
manna mest
mér varnaði.

Og enn þessa:

Þótti þá
þengils mönnum
ekki dælt
oss að stríða
er hlébarðr
hlífar eldi
bragða borg
brenna vildi.

Grettir fór með Þorfinni norður aftur og er með honum þar er hann kom honum í skip með kaupmönnum þeim að ætluðu til Íslands og gaf honum mörg góð þing í klæðum og söðul steindan og bitul með. Skildu þeir með vináttu. Bað Þorfinnur hann sín vitja ef hann kæmi aftur til Noregs.
Hér er lýsing á kortinu...